หมุนทวนเข็มนาฬิกา ย้อนเวลาสู่ความเรียบง่ายที่ “แม่จันใต้”
' หมู่บ้านเหนือเมฆ
กาแฟชั้นเลิศ ชาชั้นดี วิถีอาข่าไทย '
หมู่บ้านแม่จันใต้ ตั้งอยู่บนทิวเขาที่กั้นระหว่างเชียงรายกับเชียงใหม่ ตำบลท่าก๊อ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย หลีกหนีความวุ่นวายจากตัวเมืองเชียงรายมากว่า 90 กิโลเมตร ความสุขและความสงบเกิดขึ้นที่นี้ ชุมชนเล็ก ๆ ที่เต็มไปด้วยธรรมชาติที่โอบล้อม และวัฒนธรรมเผ่าอาข่าที่สมบูรณ์แบบ พื้นที่กลางหุบเขาเล็ก ๆ แห่งนี้ แต่เดิมบรรพบุรุษอพยพมาจากทางตอนใต้ของจีน รวมตัวกันอยู่เป็นชุมชนใหญ่ แต่ด้วยพื้นที่เล็กและจำกัด รวมไปถึงมุมมองทางศาสนาที่ต่างกัน ทำให้ต้องแยกย้ายและจัดตั้งถิ่นฐานกันใหม่
เวลาทำหน้าที่เดินไปตามเข็มนาฬิกาไม่ได้มีอิทธิพลกับชาวอาข่าที่นี้มากมายนัก ต่างกัน..เสียงไก่ขันเสมือนนาฬิกาปลุกที่มีชีวิต บอกให้เราลืมตาตื่นทำมาหากิน เช้ายังไม่ทันฟ้าสางชีวิตขับเคลื่อน สายหมอกละเลียดขอบเขาให้ชวนหลงใหล ประตูบ้านเปิด หนุ่มสาวเฒ่าแก่จุดฟืนไฟหุงหาอาหาร เดินยิ้มแย้มทักทาย พูดคุยกัน ชีวิตมันไม่ต้องมีอะไรมาก ไม่ต้องเร่งไปตามใคร ที่นี้เป็นอย่างนั้น ตะวันขึ้นขอบฟ้าทำหน้าที่ไปตามเวลา คนหนุ่มสาวหยิบจับเครื่องมือออกไร่ เก็บเกี่ยวผลผลิตไปตามฤดู สิ่งที่ทำให้การเกษตรของที่นี้เป็นไปอย่างมีระเบียบคือ 38 ครัวเรือน ทำกินไปตามขอบเขตผืนป่าที่เจ้าหน้าที่รัฐเข้ามาจัดสรรพื้นที่ในหุบเขาแห่งนี้ทั้งหมดไม่ขยายไปกว่านี้ แม้ว่าความต้องการผลผลิตของการตลาดจะมากขึ้นแค่ไหน พื้นที่ทำกินไม่ได้ขยายตาม ในพื้นที่ทุกตารางนิ้วผลผลิตเกิดขึ้นด้วยความตั้งใจ และพอเพียงตามแนวพระราชดำรัช มีแค่ไหนทำกินแค่นั้น ไม่มีขยายไปรุกล้ำป่า ... เพื่อการทำกินในพื้นที่อย่างยั่งยืนและดำรงธรรมชาติให้คงไว้เพื่อคนรุ่นหลัง แต่เดิมพื้นที่บุกเบิกด้วยการปลูกฝิ่นในสมัยก่อน ปัจจุบัน พี่สันติกุล จือปา ผู้นำชุมชนที่หมู่บ้านแห่งนี้ปรับวิถีภายใต้แนวคิดที่ว่า “จากแดนฝิ่นสู่ถิ่นกาแฟ” จนทำให้กาแฟในพื้นที่หมู่บ้านนี้ขึ้นชื่อ และสร้างรายได้สู่ทุกครัวเรือน
บทที่ 1 การเดินทาง
เราเช่ามอไซค์ จาก Bikky ร้านอยู่ตรง บขส เชียงราย เริ่มเดินทางจากจุดนี้ไปยังเส้นถนนหมายเลข 118 จนถึงปากทาง วัดแม่ต๋ำ จึงเลี้ยวเข้ามาถนนทางหลวงชนบท 3063 เอาล่ะ.. จากตรงนี้ไป คือเส้นทางที่ไม่รู้จบ นับจากตรงปากทางเข้าแยกนี้ไปอีก ประมาณ 23 กิโลเมตร เส้นทางคดเคี้ยวและชันพอสมควร แต่ถ้าจะมาด้วยรถสาธารณะ ก็จะมีรถที่จอดอยู่ บขส. มาถึง ปากทางแม่ต๋ำ และต้องต่อรถจากแม่ต๋ำ ไปยังหมู่บ้านห้วยน้ำขุ่น รถสาธารณะ หรือ รถส่วนตัว จะไปสุดทางแค่นี้ ต้องโทรให้ชาวบ้านข้างในมารับ เพราะเส้นทางจากห้วยน้ำขุ่นเข้าไปอันตราย และเป็นลูกรัง จะเข้าได้แค่รถ 4x4 หรือจะวัดดวงกับมอไซค์ ก็จะทุลังทุเลไปหน่อย
ย้ำว่าทางจะประมาณนี้...
แต่เชื่อเถอะ..ว่าปลายทางคุ้มค่า
มาถึงปากทางเข้าหมู่บ้าน
ความเชื่อของชาวอาข่าที่นี้นับถือบรรพบุรุษ เหมือนชาวไทยที่นับถือศาสนาต่างๆ บรรพบุรุษสร้างทางเข้าไว้เพราะความเชื่อหลายอย่าง ประการหนึ่งคือ เปรียบเสมือนด่านกันสิ่งชั่วร้ายไม่ให้เข้ามายังหมู่บ้าน และกันภัยที่เกิดจากโรคต่างๆ