แบกกระเป๋ามาเที่ยวไกลถึงอุทยานแห่งชาติดอยภูคา ทั้งที จะให้มัวแต่นอนกินลม ชมดาวอยู่แต่ในบ้านพักอุทยานฯ ก็ใช่เรื่อง เพราะบริเวณใกล้ๆ ที่ทำการอุทยานฯ ยังมีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกมากรอให้เราไปเยี่ยมชมอยู่ นอกจากการตะลุยเส้นทางศึกษาธรรมชาติตามหาดอกชมพูภูคาแล้ว ยังมีน้ำตกสวยๆ อย่าง “น้ำตกต้นตอง” ที่เราหมายมั่นตั้งใจจะไปชมความสวยงามด้วยตาตัวเองซักครั้ง

ขับรถออกจากที่ทำการอุทยานฯ มาเพียง 3 กิโลเมตร ก็มาถึงแยกบ้านเต๋ย เลี้ยวเข้ามาอีกไม่ไกลป้ายไม้ขนาดใหญ่ก็บอกให้เรารู้ว่ามาถึงทางเข้าน้ำตกต้นตองแล้ว ขณะที่เรากำลังลังเลอยู่ว่าจะจอดรถไว้ตรงไหนดี ถนนทางเข้าหมู่บ้านทั้งเล็กทั้งแคบแถมยังไม่มีไหลทางให้หลบรถอีกด้วย จนเราหันไปเห็นเด็กผู้ชาย 2 คนมายิ้มอยู่บริเวณใกล้ๆ ทักทายกันเสร็จสรรพน้องๆ ก็ให้เราเบี่ยงรถจอดที่บริเวณหน้าป้ายนั้นแหละ ซึ่งการเที่ยวชมน้ำตกต้นตองในครั้งนี้ เราก็ได้น้อง 2 คนนี้แหละ มาเป็นคนเดินนำทางพาเราไปเที่ยวยังตัวน้ำตก ตอนหาข้อมูลเราก็พอรู้มาบ้างแล้วว่าจะต้องเดินเท้าเข้าไปอีกประมาณ 500 เมตรยังแอบนึกในใจว่า ระยะทางแค่นี้ไม่ได้เป็นอุปสรรคเลย แต่ใครจะคิดว่ามัน 500 เมตรที่ต้องใช้แรงกายและกำลังขาอยู่ไม่น้อยเลย ตัวน้ำตกนั้นตั้งอยู่กลางหุบ แค่อยากจะชะเง้อมองให้เห็นเพื่อเป็นกำลังใจก่อนเดินยังมองไม่เห็น เพราะต้นไม้ใหญ่บังไว้ซะมิดชิด ยิ่งเสียงน้ำตกซู่ซ่ายิ่งไม่ต้องพูดถึง นี่ถ้าไม่มีป้ายบอกก็คงแทบจะไม่มีใครรู้ว่ามีน้ำตกซ่อนตัวอยู่ในบริเวณนี้ด้วย

ตลอดเส้นทางเดินลงไปยังตัวน้ำตก เราต้องใช้ความระมัดระวังกันพอสมควร เพราะเส้นทางเดินเป็นทางดินสูงชัน เรียกว่าทิ้งดิ่งลงอย่างเดียว ตอนเดินลงนี่ยังแค่จิกขาเกร็งและระวังไม่ให้ลื่นไถลเท่านั้น ยังไม่ต้องอาศัยแรงซักเท่าไหร่ แต่ขากลับนี่สิแทบไม่อยากจะนึกถึงชะตากรรมของตัวเองเลยว่าจะเป็นอย่างไร เดินตามหลังน้องๆ มาอีกซักพัก เสียงน้ำตกก็แว่วมาให้ได้ยิน ทางเดินในช่วงสุดท้ายนั้นถึงแม้จะมีแนวรั้วบันไดให้เราได้พอยึดเกาะบ้าง แต่ก็ยังชันเอาเรื่องอยู่ สำหรับคนที่ไม่ชินทางอย่างเราจึงต้องค่อยๆ ก้าวทีละก้าวไปอย่างมั่นคงที่สุด ผิดกับเด็กๆ ที่วิ่งลิ่วไปรอที่น้ำตกแล้ว พอมาส่งถึงจุดหมายปลายทางเด็กก็จัดแจงเตรียมตัวลงเล่นน้ำทันที ส่วนเราก็ค่อยๆ เดินหามุมถ่ายรูปและที่นั่งพักกันไปตามระเบียบ

น้ำตกต้นตอง เป็นน้ำตกหินปูนความสูงรวมทั้งหมดประมาณ 60 เมตร แบ่งออกเป็น 3 ชั้น น้ำจะไหลดิ่งลงมาตามโตรกผาสูงโดยมีแนวหินปูนน้อยใหญ่วางตัวสลับกันเป็นขั้นๆ เพื่อชะลอแรงน้ำและยังทำให้น้ำตกต้นตองมีความสวยงามมากขึ้นไปอีก ทางเดินของเราจะมาสุดอยู่ที่บริเวณชั้น 1 ของน้ำตก ส่วนการขึ้นไปชมชั้นอื่นๆ ของน้ำตกนั้นไม่มีเส้นทางเดินที่จัดเตรียมไว้ เนื่องจากผาหินที่สูงชันบวกกับกระแสน้ำที่ค่อนข้างแรงถึงแม้จะอยู่ในช่วงหน้าแล้งก็ตาม ทางอุทยานฯ จึงไม่แนะนำให้นักท่องเที่ยวปีนป่ายขึ้นไปบนน้ำตก เพราะเกรงว่าจะเกิดอันตรายได้ ดังนั้นเราจึงต้องเก็บความซนแบบเด็กๆ ไว้กับตัว และเดินชมแค่บริเวณน้ำตกในช่วงชั้นแรกๆ เท่านั้น ด้วยความที่น้ำตกต้นตองแห่งนี้ซ่อนตัวอยู่กลางหุบเขาที่มีต้นไม้ใหญ่ขึ้นอยู่แน่นขนัดจนแสงแดดส่องผ่านมาได้เพียงรำไร เราจึงได้เห็นตะไคร่น้ำ พืชตระกูลมอสและเฟิร์นเกาะตามโขดหินจนเขียวไปหมด เราเลือกถ่ายรูปน้ำตกมุมนั้นมุมนี้กันอยู่นานสองนาน จึงเลือกไปนั่งพักดูเด็กๆ เล่นน้ำกันที่บริเวณแอ่งน้ำด้านล่าง เห็นเด็กๆ เล่นสาดน้ำกันไปมาแล้วก็นึกอยากจะไปร่วมวงบ้าง แต่อุณหภูมิของน้ำและอากาศที่หนาวเย็นในช่วงต้นปีนี่ซิที่ทำให้เราต้องเปลี่ยนใจ แค่พักล้างหน้าล้างตาน้ำเย็นๆ ก็เล่นเอาเกือบสะดุ้ง ถ้าอากาศอุ่นกว่านี้ซักหน่อย รับรองว่าผมต้องลงไปแช่น้ำให้ฉ่ำอุรากันไปบ้างแน่ๆ

อิ่มเอมกับบรรยากาศดีๆ รอบน้ำตกกันมาพักใหญ่ ก็ได้เวลาที่จะต้องกลับ ซึ่งระยะทางขากลับนี่หนักหนาเอาเรื่อง แค่เริ่มต้นเดินขึ้นก็หอบกันยกใหญ่แล้ว ยิ่งเดินก็ยิ่งไม่อยากจะบรรยายถึงสภาพสังขารของตัวเองเลยว่าย่ำแย่แค่ไหน เดินไปก็หอบไปจนตัวโยนแถมยังต้องหยุดยืนพักเหนื่อยสูดอากาศให้เต็มปอดกันเป็นระยะๆ เพื่อป้องกันอาการหน้ามืด กว่าจะกลับมาถึงที่รถได้เราก็เหนื่อยจนแทบหมดสภาพกันเลยทีเดียว ถ้าใครอยากจะมาเที่ยวที่น้ำตกต้นตองบ้าง เราแนะนำว่าควรจะเตรียมตัวให้ดีซักหน่อย ทั้งเรื่องกำลังขาที่แข็งแรง และเรื่องสุขภาพร่างกายที่ต้องฟิตกันนิดหน่อย ไม่อย่างนั้นจากที่คิดว่าจะมาเที่ยวสนุกจะกลายเป็นลำบากไปซะอย่างนั้น

- ค่าบริการสำหรับมัคคุเทศน์ท้องถิ่นตัวน้อยที่คอยนำทาง ก็แล้วแต่นักท่องเที่ยวจะให้ตามสมควร

- น้ำตกต้นตองสามารถเที่ยวได้ตลอดทั้งปี แต่ในช่วงฤดูฝนน้ำตกสีจะขุ่นแดงซักหน่อย

- การเที่ยวน้ำตกต้นตอง ไม่เหมาะกับผู้สูงอายุและเด็กเล็ก เนื่องจากเส้นทางเดินสู่น้ำตกเป็นทางสูงชันมาก ซึ่งต้องใช้เรี่ยวแรงในการเดินอยู่ไม่น้อย

- บริเวณทางเข้าน้ำตกต้นตอง ไม่มีที่จอดรถเป็นสัดส่วน นักท่องเที่ยวต้องจอดรถริมถนนตามไหล่ทางแคบ

ที่อยู่ : อุทยานแห่งชาติดอยภูคา ตำบลภูคา อำเภอปัว จังหวัดน่าน 55120

GPS : 19.211867, 101.069733

เบอร์ติดต่อ : 0 5470 1000, 08 2194 1349

E-mail : phukha_np@hotmail.com

Website : http://www.dnp.go.th/parkreserve/asp/style1/default.asp

เวลาทำการ : 6.00-18.00 น.

ค่าธรรมเนียม :

- ชาวไทยผู้ใหญ่ 40 บาท, เด็ก20 บาท

- ชาวต่างชาติผู้ใหญ่ 200 บาท, เด็ก100 บาท

ช่วงเวลาแนะนำ : ตลอดทั้งปี

ไฮไลท์ : น้ำตกต้นตอง เป็นน้ำตกขนาดกลางที่ซ่อนตัวอยู่ท่ามกลางธรรมชาติกลางหุบเขา ด้วยลักษณะของน้ำตกหินปูน มีโตรกผาสูง ทำให้กระแสน้ำที่ไหลลงมาตามหินชั้นต่างๆ มีความสวยงามมาก ที่สำคัญบริเวณโดยรอบยังอุดมสมบูรณ์ไปด้วยต้นไม้น้อยใหญ่ โดยเฉพาะพืชในตระกูลมอสและเฟิร์นที่มีให้เห็นมากมาย

กิจกรรม : ชื่นชมความสวยงามของน้ำตกต้นตอง ชมธรรมชาติของพันธุ์ไม้ในบริเวณรอบๆ และลงเล่นน้ำในน้ำตกต้นตอง

จากตัวเมืองน่านมุ่งหน้าสู่อำเภอปัวด้วยเส้นทางหลวงหมายเลข 1080 เมื่อมาถึงอำเภอปัวแล้วให้ใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 1256 (ปัว-บ่อเกลือ) ไปตามเส้นทางลาดยางโค้งชัน ทางเข้าน้ำตกต้นตองจะถึงก่อนทางเข้าอุทยานแห่งชาติดอยภูคาประมาณ 3 กิโลเมตร บริเวณด้านหน้าทางเข้าจะมีแผงร้านค้าของชาวบ้านให้พอเป็นจุดสังเกตุ จากปากทางให้ตรงเข้าไปอีกประมาณ 800 เมตร จะเห็นป้ายบอกทางเข้าน้ำตกต้นตองอยู่ทางซ้ายมือ