ก่อนหน้านี้เคยได้ยินชื่อ “ถ้ำปลา” มาตั้งนานแล้วแต่ยัง ไม่เคยมีโอกาสแวะเวียนไปเที่ยวกับเค้าซักที แถมถ้ำปลายังอยู่ไกลถึงแม่ฮ่องสอนเราจึงได้แต่เก็บชื่อนี้ไว้ในใจ พอสบโอกาสเดินทางผ่านมาไกลนับพันโค้งแล้วเราเลยขอโฉบเข้าไปเที่ยวให้เห็นกับ ตาตัวเองกันไปเลย

จากเส้นทางเชียงใหม่-แม่ฮ่องสอน ผ่านอำเภอปายมาแล้ว ก่อนจะเข้าตัวเมืองแม่ฮ่องสอนจะมีป้ายขนาดใหญ่บอกให้เรารู้ว่ามาถึงถ้ำปลา กันแล้ว เลี้ยวรถเข้าไปจอดด้านหน้าปุ๊ป เราก็รีบจ้ำเท้าเข้าไปด้านในพร้อมความตื่นเต้นเล็กๆ ที่จะได้เห็นปลาในถ้ำตัวใหญ่อย่างที่ใครๆ เค้าก็ร่ำลือกัน “ถ้ำปลา” ตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติถ้ำปลา-น้ำตกผาเสื่อ มีลักษณะเป็นถ้ำใต้เชิงเขา มีธารน้ำไหลจากในถ้ำตลอดทั้งปี ที่ปากถ้ำจะเป็นวังปลากว้างประมาณ 2 เมตร และลึกประมาณ 1.5 เมตร ถ้ามองลงไปจะเห็นฝูงปลามาออกันอยู่ที่ปากถ้ำเป็นจำนวนมาก ชาวบ้านในแถบนี้เชื่อกันว่าเป็นปลาศักดิ์สิทธิ์ ถ้าหากใครจับไปกินจะต้องโชคร้าย หรือมีอันเป็นไป และนี่คือสิ่งที่เราได้ยินได้ฟังเรื่องเล่าต่อๆ กันมา พอเอามาบวกรวมกับจินตนาการส่วนตัว เราจึงมีภาพในหัวว่า ที่ปากถ้ำจะต้องมีปลาตัวเขื่องสีดำมะเมื่อมว่ายน้ำมายื่นหน้ารออยู่ที่ปาก ถ้ำ แต่ในความเป็นจริงที่เราได้เห็นนั้น ปลาจำนวนมากกลับว่ายน้ำออกมาให้เห็นในลำธารตั้งแต่ยังไม่ถึงปากถ้ำ แถมระหว่างทางนักท่องเที่ยวส่วนใหญ่ยังหยุดให้อาหารปลากันอย่างสนุกสนาน จึงไม่น่าแปลกใจเลยถ้าปลาในถ้ำจะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมออกมาหาอาหารกินข้างนอก มากกว่าจะรออยู่แต่ในถ้ำเหมือนอย่างเคย

หลังจากได้อ่านตามป้ายข้อมูลต่างๆ ที่อยู่บริเวณถ้ำปลาแล้ว เราจึงได้รู้ว่า ปลาที่เราเห็นนั้นเรียกกันว่า “ปลาพลวง” ซึ่ง ชอบอาศัยอยู่ตามน้ำตกหรือธารน้ำในป่า ส่วนสาเหตุที่เนื้อปลาชนิดนี้ไม่นิยมนำมากินกันก็เพราะอาหารของปลาพลวงส่วน ใหญ่จะเป็นลูกไม้ป่าที่หล่นมาในน้ำ บางทีลูกไม้เหล่านี้อาจมีพิษซึ่งพิษเหล่านี้ก็อาจตกค้างอยู่เนื้อปลาด้วย จึงไม่มีใครมาจับปลาพลวงไปกินนั่นเอง ลักษณะเด่นอีกอย่างของปลาพลวงที่พบบริเณถ้ำปลาก็คือ ขนาดตัวที่ใหญ่กว่าที่อื่นมาก แถมปลายังมีสีเทาอมฟ้าสวยงามอีกด้วย นอกจากนี้ตลอดเส้นทางเดินไปยังบริเวณหน้าถ้ำยังร่มรื่นไปด้วยต้นไม้ใหญ่ทำ ให้เราเดินได้สบายๆ ชมนกชมไม้ไปได้เรื่อยๆ ยังไม่ทันเหนื่อยก็มาถึงหน้าถ้ำพอดี รวมถึงบ้านไทยใหญ่ที่จำลองวิถีชีวิตพื้นบ้านให้นักท่องเที่ยวได้ชมอย่างใกล้ ชิด หรือถ้าใครอยากนั่งเล่นพักผ่อนก็ยังมีร้านกาแฟเล็กๆ และร้านอาหารตามสั่งให้นั่งอีกหลายร้านเหมือนกัน

เดินเล่นให้อาหารปลา ชื่นชมธรรมชาติกันจนหนำใจแล้ว ก็ได้เวลาเดินทางกันต่อ อีกไม่ไกลก็จะถึงตัวเมืองแม่ฮ่องสอนกันแล้ว ยังมีสถานที่เที่ยวอีกหลายแห่งรอเราอยู่ เชื่อเถอะว่าทริปแม่ฮ่องสอนนี่สนุกแน่ๆ

- บริเวณถ้ำปลามีลานกางเต้นท์สำหรับนักท่องเที่ยวที่ต้องการพักค้างคืน ที่บริเวณถ้ำปลาด้วย สามารถติดต่อกับทางอุทยานได้โดยตรงที่ โทร. 0 5369 2055, 0 5361 9036

- ปลาพลวง หรือ ปลาพลวงหิน มีรูปร่างคล้ายปลาตะเพียน แต่ไม่มีติ่งเนื้อใต้คางและส่วนของจะงอยปากมนกว่า

- ปลาพลวงหินจะกินพืชผัก ผลไม้ และแมลงเป็นอาหาร เป็นปลาใหญ่ที่ไม่มีใครนำมารับประทาน เนื่องจากเนื้อปลามีการสะสมพิษจากพืชผักที่กินเข้าไป

ที่อยู่ : อุทยานแห่งชาติถ้ำปลา-น้ำตกผาเสื่อ 70 หมู่ที่1 ตำบลห้วยผา อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน จังหวัดแม่ฮ่องสอน 58000

GPS : 19.425131, 97.986919

เบอร์ติดต่อ : 0 5369 2055, 0 5361 9036

E-mail : reserve@dnp.go.th

Website : http://www.dnp.go.th/parkreserve/asp/style1/default.asp?npid=196

เวลาทำการ : 6.00-19.00 น.

ค่าธรรมเนียม :

- ชาวไทย ผู้ใหญ่ 20 บาท เด็ก 10 บาท

- ชาวต่างชาติ ผู้ใหญ่ 100 บาท เด็ก 50 บาท

- ผู้สูงอายุเกิน 60 ปี เข้าฟรี

ช่วงเวลาแนะนำ : ตลอดทั้งปี

ไฮไลท์ : ปลาพลวงจำนวนมากที่อาศัยอยู่ในถ้ำและบริเวณปากถ้ำเป็นจำนวนมาก 

กิจกรรม : ให้อาหารปลาบริเวณปากถ้ำ ชมบ้านไทยใหญ่ที่ตั้งอยู่บริเวณใกล้กับถ้ำปลา ซึ่งจำลองวิถีชีวิตของชาวไทยใหญ่ไว้ให้นักท่องเที่ยวได้ชมอย่างใกล้ชิด

จากเชียงใหม่ มุ่งหน้าไปปทางอำเภอแม่แตง ก่อนถึงอำเภอแม่แตงก็เลี้ยวซ้ายผ่านทางแม่มาลัยเข้าสู่เส้นทางหลวงหมายเลข 1095 ผ่านอำเภอปาย เพื่อมุ่งหน้าสู่อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน ก่อนถึงอำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน อีกประมาณ 18 กิโลเมตร จะเห็นหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ ที่ ถผ.1 (ถ้ำปลา) อยู่ทางด้านขวามือ

จากอำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน ใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 108 มุ่งหน้าสู่อำเภอปาย เป็นระยะทางประมาณ 18 กิโลเมตร จะเห็นหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ ที่ ถผ.1 (ถ้ำปลา) อยู่ทางซ้ายมือ