ไหนๆ ก็มาเที่ยวถึงถิ่นดินแดนล้านนาตะวันออกแล้วทั้งที ถ้าไม่ได้ไปเยี่ยมเยือนวัดวาอาราม สักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองบ้างก็คงจะไม่ครบเครื่องนัก เพราะเมืองน่านเป็นเมืองเล็กๆ อันเงียบสงบและรายล้อมไปด้วยอารามเก่าแก่มากมายจนเราแทบจะจำได้ไม่หมด แค่วัดในใจกลางเมืองน่านทั้งวัดภูมินทร์ วัดพระธาตุช้างค้ำ วัดน้อย วัดมิ่งเมือง และวัดหัวข่วง ก็ตั้งอยู่ใกล้กันแค่ถนนกั้นเท่านั้น แต่ก็ใช่ว่าวัดนอกเมืองจะน่าสนใจน้อยกว่าซะเมื่อไหร่

เราหมายมั่นตั้งใจตื่นตั้งแต่ไก่โห่ แล้วขับรถมุ่งหน้าไปที่ “วัดพระธาตุเขาน้อย” ให้ได้ก่อนพระอาทิตย์ทำงาน อากาศเย็นๆ ในฤดูหนาวที่พัดผ่านหน้าต่างรถเข้ามาช่วยปลุกให้เราตื่นเต็มตามากขึ้น ด้วยระยะทางแค่ 2 กิโลเมตรจากตัวเมืองที่ดูเหมือนไม่ไกล แต่ถ้าต้องนั่งโต้ลมหนาวมาตลอดทางผิวหน้าคงได้ชาจนไร้ความรู้สึกแน่ๆ เมื่อฝ่าลมจนหน้าเริ่มชาได้ที่เราก็ขึ้นมาถึงยอดดอยเขาน้อยพอดี พร้อมๆ กับที่เราเตรียมตั้งกล้องเก็บภาพบรรยากาศความสวยงามของแสงแรกจากด้านหลังองค์ “พระพุทธมหาอุดมมงคลนันทบุรีศรีเมืองน่าน” มุมภาพมหาชนที่แทบจะเป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ประจำจังหวัดน่านไปแล้วก็ว่าได้ ภาพที่เรามักจะได้เห็นตามนิตยสาร โปสเตอร์ หรือแม้กระทั่งโปสการ์ดก็ดีนั้น จะเป็นภาพพระพุทธรูปปางประทานพรบนฐานดอกบัวสูง 9 เมตร โดยมีทิวทัศน์เมืองน่านอยู่เบื้องล่าง จากบริเวณลานปูนนี้เองที่ถือเป็นจุดเดียวที่เราสามารถเห็นเมืองน่านในมุมสูง ในวันที่ฟ้าใสเราจะมองเห็นบ้านเรือนข้างล่างได้ไกลสุดสายตา ซึ่งภาพตรงหน้าก็ทำเอาเรารัวชัตเตอร์แข่งกันสนุกเลยทีเดียว นอกจากวิวสวยๆ ของเมืองน่านจากบนยอดดอยเขาน้อยแล้ว“องค์พระธาตุเขาน้อย” ก็เป็นอีกส่วนหนึ่งที่ไม่ควรพลาด ลักษณะขององค์เจดีย์ที่ก่ออิฐถือปูนทั้งองค์ด้วยศิลปะแบบพม่าผสมล้านนา ภายในบรรจุพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้า ซึ่งคาดการณ์กันว่าพระธาตุเขาน้อยนี้มีอายุไม่น้อยกว่า 500 ปีเลยทีเดียว

และถ้าหากใครคิดว่าแค่ขึ้นมาสักการะพระธาตุเขาน้อยและชมวิวเมืองน่านจากมุมสูงก็ถือเป็นอันเสร็จสิ้นภาระกิจ ก็คงต้องบอกว่าคิดผิดไปถนัด เพราะภายในวัดพระธาตุเขาน้อยยังมีสิ่งที่น่าสนใจอยู่อีกเป็นจำนวนมาก เริ่มกันตั้งแต่ ทางขึ้นบันไดนาคสามหัวซึ่ง ทอดตัวยาวขึ้นไปถึงยอดเขาด้วยจำนวนขั้นบันไดมากถึง 303 ขั้น ปลายหางนาคไปสิ้นสุดที่บริเวณหน้าพระวิหารทรงตรีมุข ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปศิลปะแบบพม่า รวมถึงศาลาพระเจ้าทันใจ รอยพระพุทธบาทจำลอง ในวิหารพระเจ้าทันใจบริเวณด้านข้างองค์พระธาตุเจดีย์ นอกจากนี้ภายในบริเวณวัดยังมี แผ่นศิลาจารึกภาษาพื้นเมือง พระแม่ธรณีบีบมวยผม ศาลาเอนกประสงค์ ศาลาประดิษฐานหลวงพ่อเกษม เขมโก และตำหนักเจ้าแม่กวนอิมที่บริเวณทางขึ้นบันไดนาค ก็ไม่ควรพลาดแวะสักการะด้วยเช่นกัน

โดยปกติแล้วการเดินทางขึ้นมายังบริเวณวัดพระธาตุเขาน้อย เราสามารถพิสูจน์แรงศรัทธาด้วยการเดินขึ้นบันไดนาคมาทีละขั้นๆ จนครบทั้ง 303 ขั้น ซึ่งเราอาจจะได้ออกกำลังแข้งขากันจนได้หอบแบบพอประมาณ แต่ถ้าใครที่ข้อเข่าไม่แข็งแรง การขับรถขึ้นไปตามเส้นทางลาดยางก็ดูจะเป็นทางเลือกที่สะดวกรวดเร็วดีไม่น้อย แต่เส้นทางก็ค่อนข้างลาดชันอยู่ซักหน่อย ถ้าใครควบรถเครื่องสองล้อท้าลมหนาวขึ้นมาก็ควรใช้ความระมัดระวังในการขับขี่ให้มากหน่อยก็จะดี ส่วนใครตื่นไม่ทันแสงยามอุษาสวัสดิ์ บรรยากาศตอนเย็นๆ บนวัดพระธาตุเขาน้อยก็ยังคงความสวยงามไปอีกแบบ เพราะถึงอย่างไรแล้วเมืองเล็กๆ แห่งดินแดนล้านนาตะวันออกนี้ก็ยังเต็มเปี่ยมไปด้วยมนต์เสน่ห์ไม่ว่าจะอยู่ในช่วงเวลาใดก็ตาม

- วัดพระธาตุเขาน้อยตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองน่านมาทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ประมาณ 2.5 กิโลเมตร

- องค์พระธาตุเขาน้อยซึ่งมีอายุมากกว่า 500 ปี ภายในบรรจุพระเกศาธาตุขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าไว้

- องค์พระธาตุ เป็นเจดีย์ก่ออิฐถือปูนด้วยศิลปะแบบพม่าผสมล้านนา สูง 7 วา 3 ศอก มีเศวตฉัตร 9 ใบ กำแพงรอบองค์พระธาตุมีเสมา 113 ใบ

ที่อยู่ : ตำบลดู่ใต้ อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

GPS : 18.769500, 100.750450

เบอร์ติดต่อ : 0 5477 2622

เวลาทำการ : 6.00-20.00 น.

ช่วงเวลาแนะนำ : ตลอดทั้งปี

ไฮไลท์ : องค์พระธาตุเขาน้อยซึ่งมีอายุมากกว่า 500 ปี ภายในบรรจุพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้า รวมถึงพระพุทธรูปปางประทานพรที่หันหน้าเข้าสู่ตัวเมืองน่าน และนับเป็นจุดชมวิวเมืองน่านจากมุมสูงเพียงแห่งเดียวเท่านั้น

กิจกรรม : สักการะขอพรจากองค์พระธาตุเขาน้อย รวมถึงพระพุทธรูปสำคัญต่างๆ ภายในวัด และชมวิวเมืองน่านในมุมสูง

จากตัวเมืองน่านมุ่งหน้าไปทางเส้นทางหลวงหมายเลข 101 หรือเส้นทางไปวัดพญาวัด จะเห็นป้ายบอกทางไปวัดพระธาตุเขาน้อย ให้เลี้ยวเข้าเส้นทางหลวงหมายเลข 1025 ขึ้นไปตามเขาน้อย ตัววัดจะอยู่บนยอดเขา