ปกติแล้วเวลาใครมาพูดถึงว่าจะไปเที่ยวพิพิธภัณฑ์ คนส่วนใหญ่จะเกิดอาการไม่อยากไป หรือรู้สึกว่าน่าเบื่อขึ้นมาในทันที แต่เราอยากจะให้ทุกคนทิ้งความรู้สึกนึกคิดเดิมๆ ไปซะก่อน แล้วตามเราไปเที่ยวกันที่ “สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ หรือ มิวเซียมสยาม” เพราะ ที่แห่งนี้ขึ้นชื่อในเรื่องของการจัดแสดงเรื่องราวของสยามประเทศให้เราได้ ตื่นตาตื่นใจไปกับประวัติศาสตร์ ความเป็นมาของพวกเราชาวไทยตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ จนถึงปัจจุบัน ในรูปแบบการสร้างปฏิสัมพันธ์กับผู้ที่เข้าชมให้ได้สัมผัส และมีส่วนร่วมไปกับนิทรรศการในส่วนต่างๆ แค่นี้ก็รู้สึกสนุกขึ้นมาแล้วใช่มั้ยล่ะ

มิวเซียมสยามตั้งอยู่ที่อาคารสำนักงานปลัดกระทรวง พาณิชย์ (เดิม) มีเนื้อที่ประมาณ 7 ไร่ ภายในพื้นที่ประกอบไปด้วยอาคารหลัก 3 อาคารคือ อาคารนิทรรศการถาวร อาคารนิทรรศการชั่วคราวและกิจกรรมพิเศษ และอาคารสำนักงานพิพิธภัณฑ์ ในส่วนของอาคารนิทรรศการถาวรจะแบ่งเป็นห้องจัดแสดงทั้งหมด 17 ห้อง แนะนำให้เดินชมตามเส้นทางที่ระบุไว้ในคู่มือ ซึ่งเริ่มต้นจากชั้น 1 ไปชั้น 3 แล้วย้อนกลับมาที่ชั้น 2 และกลับมาสิ้นสุดอีกครั้งที่ชั้น 1 เรียกว่า ถ้าจะเดินชมให้ครบทุกซอกทุกมุม ควรมีเวลาอย่างน้อย 2 ชั่วโมงขึ้นไป

เรามาเริ่มกันตั้งแต่เดินเข้าตัวอาคารนิทรรการถาวรที่จัดแสดงนิทรรศการ “เรียงความประเทศไทย” ซึ่งได้แบ่งการนำเสนอออกเป็น 3 ช่วงใหญ่ๆ ตั้งแต่สมัย “แผ่นดินสุวรรณภูมิ” เมื่อ 3,000 ปีก่อน ที่บอกเล่าถึงพัฒนาการด้านต่างๆ ในดินแดนสุวรรณภูมิ แล้วเข้าสู่ยุคเปลี่ยนผ่านที่สำคัญในการกำเนิดขึ้นของ “สยามประเทศไทย” จนมาถึง “ประเทศไทย” สังคมสมัยใหม่ในปัจจุบัน ซึ่งทั้งหมดนี้จะถูกนำเสนอโดยอธิบายรายละเอียดลึกลงไป ผ่านห้องจัดแสดงจำนวน 16 ห้อง และอีก 1 ห้องพิเศษ ที่บอกเล่าถึงที่มาของมิวเซียมสยาม

เริ่มโหมโรง กระตุกต่อมคิดกันด้วยหนังสั้นในห้อง “เบิกโรง” ที่จะพาเราย้อนกลับไปสู่เรื่องราวในอดีตที่แสนยาวนาน เพื่อค้นหาคำตอบว่าเราคือใคร หลังจากดูหนังสั้นจบ เราก็จะออกมาพบกับห้อง “ไทยแท้” ที่ จะแสดงให้เห็นถึงการเลือกรับ ปรับใช้สิ่งของต่างๆ ที่นำมาจากประเทศในบริเวณใกล้เคียง แล้วนำมาประยุกต์ให้เข้ากับวิถีชีวิต จนกลายเป็น “ไทย” ในปัจจุบัน แค่ห้องที่สอง เราก็อดใจไม่ไหวที่จะหยิบกล้องขึ้นมาเก็บภาพสีสันอันสดใสของ รถขายส้มตำ ตุ๊กตุ๊ก หน้าศาลาเฉลิมกรุง ไว้เป็นที่ระลึกซะหน่อย ก่อนที่จะต้องเดินต่อไปยังชั้นที่ 3

เมื่อมาถึงชั้นที่ 3 แล้ว ห้องแรกที่เราจะได้พบก็คือ “เปิดตำนานสุวรรณภูมิ” เริ่ม เล่ากันตั้งแต่การขุดค้นพบหลุมฝังศพโบราณที่เป็นหลักฐานให้เห็นถึงความอุดม สมบูรณ์และอารยธรรมอันเจริญแห่งยุคสมัย  ต่อจากนั้นก็ไปถึงห้อง “สุวรรณภูมิ” ที่ แสดงให้เห็นถึงความมั่งคั่ง ความเชื่อ เทคโนโลยีแห่งโลหะ การสร้างเมือง ซึ่งจะทำให้รู้ว่าสุวรรณภูมิ คือ รากเหง้าของประเทศไทย จากนั้นก็ไปต่อยังห้องที่ 5 “พุทธิปัญญา” ห้องที่จะสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับหัวใจของพระพุทธศาสนา ที่เป็นศาสนาประจำชาติไทย นอกจากนี้ในชั้นที่ 3 ยังมีอีก 3 ห้องสำคัญคือ “กำเนิดสยามประเทศ”, “สยามประเทศ” และ “สยามยุทธ์” ที่นำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับวีรบุรุษผู้สถาปนากรุงศรีอยุธยา ความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติ ความรุ่งเรื่องทางวัฒนธรรมที่เกิดขึ้น ทั้งด้านภาษา การเมือง การทหาร และสถาปัตยกรรม ไปจนถึงเหตุแห่งสงครามในสมัยกรุงศรีอยุธยา

และเมื่อเราเดินกลับลงมายังชั้น 2 เรื่องราวต่างๆ ก็จะค่อยๆ มาถึงในช่วงสมัยที่ใกล้กับปัจจุบันมากยิ่งขึ้น จากห้อง “ความยอกย้อนบนแผ่นกระดาษ” ที่แสดงให้เห็นถึงการล่าอาณานิคม ทำให้เกินเส้นพรมแดนแบ่งกั้นชาติพันธุ์ออกจากกัน จนมาถึงครั้งสิ้นกรุงศรีอยุธยา ในห้อง “กรุงเทพฯ ภายใต้ฉากอยุธยา” ที่มีการจำลองแนวคิดและสืบสานวัฒนธรรมจากเมืองเก่า มาสร้างกรุงใหม่ มีผู้คนหลากหลายเชื้อชาติมาช่วยกันจะลงหลักปักฐานกลายเป็นชาวกรุงเทพฯ  จากนั้นเรื่องราวของห้องถัดมาอย่างห้อง “ชีวิตนอกกรุงเทพฯ” และห้อง “แปลงโฉมสยามประเทศ” จะ แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาท้องถิ่น วิถีเกษตรที่ผูกพันกับชาวสยามมานาน จนเข้าสู่ช่วงที่สยามเริ่มติดต่อกับโลกตะวันตก ทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลงให้สยามเปลี่ยนโฉมไปตลอดกาล

จากนั้นเราก็จะถูกกระตุ้นให้เกิดความอยากรู้ว่าทำไมถึงเปลี่ยนจากคำว่า “สยาม” มาเป็น “ไทย” ที่ห้อง “กำเนิดประเทศไทย” มีคำตอบที่รอให้เราไปค้นหา ซึ่งในยุคต่อจากนี้ในห้อง “สีสันตะวันตก” จะเป็นช่วงที่ประเทศไทยเปิดรับวัฒนธรรมอเมริกันอย่างเป็นล่ำเป็นสัน เป็นช่วงที่เศรษฐกิจกำลังรุ่งเรือง จนมาถึง “เมืองไทยวันนี้” ที่ ความเป็นไทยอยู่บนพื้นฐานของความหลากหลาย การผสมผสานสิ่งดีงามจนกลายเป็นเอกลักษณ์ของเรา จากนั้นเราก็จะมาถึงห้องสุดท้าย แต่ไม่ท้ายสุด คือห้อง “มองไปข้างหน้า” เป็นห้องที่ตอกย้ำว่า “คนรุ่นปัจจุบันเท่านั้นที่จะเป็นผู้กำหนดทิศทางของประเทศไทย” ซึ่งเมื่อเราเดินมาจนครบทั้ง 16 ห้องจัดแสดงแล้ว เราก็จะกลับมายังชั้น 1 อีกครั้ง และห้องสุดท้ายก็คือ “ตึกเก่าเล่าเรื่อง ที่มาของมิวเซียมสยาม” ที่จะแสดงให้เห็นถึงความเป็นมาของพื้นที่และการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนเป็นมิ วเซียมสยามในปัจจุบัน

หลังจากเดินครบทุกห้องจัดแสดงแล้ว ความรู้สึกภาคภูมิใจในความเป็นไทยก็เต็มล้นอยู่ในอก ดีใจที่ปัจจุบันมีพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ที่ทันสมัย สามารถใช้เป็นแหล่งท่องเที่ยวไปได้พร้อมๆ กัน ก่อนกลับบ้าน เรายังไม่ลืมแวะซื้อของที่ระลึกกันที่ร้าน Muse Shop ที่มีสินค้าน่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียว บางชิ้นยังเป็นลิขสิทธิ์ที่หาได้เฉพาะที่นี่เท่านั้น แต่ถ้าใครไม่ได้รีบร้อนไปไหนต่อ ก็ยังสามารถเดินเที่ยวชมนิทรรศการหมุนเวียนที่ผลัดเปลี่ยนกันมาจัดแสดงอยู่ เป็นประจำ ซึ่งนิทรรศการแต่ละชุดนั้น ก็มีความน่าสนใจไม่ยิ่งหย่อนไปว่านิทรรศการถาวรเลย แถมในบริเวณมิวเซียมสยามยังมีร้าน Muse Kitchen ร้านขายอาหารและเครื่องดื่มไว้บริการ เผื่อใครหิวก็สามารถแวะหาอะไรรองท้องได้อีกด้วย แบบนี้แหละจึงทำให้ มิวเซียมสยาม เป็นที่เที่ยวแห่งใหม่ใจกลางกรุงเทพที่ไม่ควรพลาดด้วย ประการทั้งปวง เพราะคุณจะได้ทั้งความรู้ควบคู่ความบันเทิง แบบที่หาที่ไหนไม่ได้ แล้วคุณจะเต็มอิ่ม และภาคภูมิใจในความเป็นไทยแบบเรา....

- ควรเดินชมตามเส้นทางที่ระบุไว้เพื่อให้ได้ข้อมูลอย่างต่อเนื่องและครบถ้วน

- นอกจากนิทรรศการถาวรแล้ว นิทรรศการหมุนเวียนก็น่าสนใจไม่แพ้กัน

- แนะนำให้เดินทางโดยใช้บริการรถสาธารณะจะสะดวกกว่า

- มิวเซียมสยามมีพื้นที่จอดรถค่อนข้างจำกัด