ว่ากันว่า “บ้านเรือนของคนภูเก็ตนั้นเดิมปลูกบ้านแบบไทยแล้วจึงเปลี่ยนแปลงเป็นรูปแบบจีนและเลียนแบบฝรั่งเป็นอันดับสุดท้าย” จากคำพูดดังกล่าวนี้ทำให้เราค่อนข้างเห็นด้วยอย่างยิ่งเมื่อได้มีโอกาสมาเยี่ยมชม “บ้านชินประชา” ของตระกูลตัณฑวณิช ซึ่งเป็นตระกูลนายหัวเหมืองแร่ยุคก่อนของจังหวัดภูเก็ต หรือที่ชาวภูเก็ตรู้จักกันในนาม คฤหาสน์ชินประชา
บ้านชินประชา คือบ้านเศรษฐีภูเก็ตเชื้อสายจีนในสมัยก่อน ที่สร้างขึ้นในสไตล์ชิโน-โปรตุกีส ซึ่งเป็นการผสมผสานสถาปัตยกรรมแบบจีนและโปรตุกีสเข้าด้วยกัน ในช่วงปี พ.ศ.2411-2468 หรือระหว่างสมัยรัชกาลที่ 5 ถึงปลายสมัยรัชกาลที่ 6 บ้านชินประชายังเป็นบ้านทรงชิโน-โปรตุกีสหลังแรกของเมืองภูเก็ตซึ่งได้รับอิทธิพลของการก่อสร้างอาคารรูปแบบนี้มาจากเกาะปีนัง ประเทศมาเลเซีย ผ่านทางการติดต่อค้าขาย โดยสร้างเมื่อปี พ.ศ.2446 โดย พระพิทักษ์ชินประชา (ตันม่าเสียง)เจ้าของเหมืองแร่ดีบุกบนเกาะภูเก็ตและพ่อค้าสินค้าแบรนด์ "เหลียนบี้" ในเกาะปีนัง โดยปัจจุบันบ้านเก่าหลังนี้มีอายุกว่า100 ปี และยังคงได้รับการอนุรักษ์จากลูกหลานตระกูลตัณฑวนิช เพื่อประโยชน์แก่นักท่องเที่ยวหรือผู้สนใจให้เข้าไปศึกษาภายในโดยไม่คิดมูลค่าพร้อมให้คำอธิบายความเป็นมาอย่างเป็นกันเอง
วันนี้ถือเป็นโอกาสดีที่ได้มาเยี่ยมชมโบราณสถานสำคัญอย่างบ้านชินประชาที่ย่านเมืองเก่าภูเก็ต ก่อนจะเข้าไปชมภายในมองโดยรวมที่ตัวตึกโบราณ 2 ชั้นจากภายนอกให้ความรู้สึกถึงเสน่ห์ของการตกแต่งลวดลายปูนปั้นแบบจีน แต่เมื่อได้เข้ามาชมยังภายในบ้านสัมผัสได้ถึงความร่มเย็นต่างจากนอกอาคารอย่างผิดหูผิดตา ให้ความรู้สึกราวกับอยู่ฉากหนึ่งของภาพยนตร์ตะวันตก อาจเพราะการตกแต่งพื้นที่ใช้กระเบื้องโมเสคที่ยังคงความสมบูรณ์ กระจกประตูสีเหลืองอัมพันสวยสะดุดตาจากอิตาลี ผสมผสานกับข้าวของเครื่องใช้ที่เป็นเฟอร์นิเจอร์ไม้ลงรักปิดทองในแบบจีนซึ่งหาได้ยากมากในปัจจุบัน ส่วนของห้องต่างๆ ก็ถูกแบ่งอย่างเป็นสัดส่วนลงตัวไม่ว่าจะเป็นห้องนั่งเล่น ห้องนอน ห้องอาหาร ห้องครัว หรือแม้กระทั่งห้องน้ำที่อยู่กลางบ้าน เฟอร์นิเจอร์เก่าในบ้านส่วนใหญ่เป็นของบรรพบุรุษที่ตกทอดกันมาจากเมืองจีน บางส่วนก็ซื้อหามาจากเกาะปีนัง เช่น เครื่องเงิน เครื่องเคลือบ เตียงโบราณ รองเท้าโบราณ เพราะมีการติดต่อค้าขายผ่านกันทางเรือโดยให้เหตุผลว่าสมัยนั้นสะดวกมากกว่าการติดต่อกับเมืองหลวง อีกส่วนที่โดดเด่นตรงกลางบ้านซึ่งชวนสะกดทุกสายตาคือช่องให้แสงสว่างตามธรรมชาติส่องลงมาได้เรียกกันว่า “ฉิ่มแจ้” มีลักษณะเป็นสระน้ำตกทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่ช่วยให้มีอากาศหวุนเวียนภายในบ้าน ช่วยให้บ้านไม่ร้อนแล้วยังถูกหลักฮวงจุ้ยอีกด้วย ก่อนออกจากบ้านสังเกตเห็นรถลากสีแดงที่ใช้ในพิธีแต่งงานโบราณของชาวภูเก็ตถูกนำมาจัดแสดงบริเวณประตูทางออกอีกด้วย
บ้านชินประชา นับเป็นโบราณสถานอันเป็นเอกลักษณ์และมีคุณค่าทางวัฒนธรรมเป็นอย่างมาก ไม่เพียงเป็นสถานที่ที่ให้การศึกษาแก่ชาวภูเก็ตรุ่นหลังหรือนักท่องเที่ยวผู้สนใจเท่านั้น บ้านชินประชายังเคยได้รับการติดต่อขอความร่วมมือในการใช้สถานที่เป็นฉากของภาพยนตร์ต่างชาติหลายเรื่อง หากมีโอกาสได้แวะไปเที่ยวเมืองภูเก็ตก็ควรหาโอกาสมาเยี่ยมชม เพราะไม่เพียงแค่เป็นโบราณสถานอันสวยงามน่าสนใจแต่คุณยังจะได้เห็นพัฒนาการวิถีชีวิตชาวภูเก็ตที่พื้นฐานจากความเป็นไทยก่อนได้รับอิทธิพลจากจีนและชาติตะวันตกจนเกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นวัฒนธรรมที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
- บ้านชินประชาเคยเป็นสถานที่ถ่ายภาพยนตร์เรื่อง Heaven and Earth และ Golden Village
- ชาวภูเก็ตเรียกอาคารเดี่ยวอย่างบ้านชินประชาว่า “อั้งม่อหลาว”
- ยังสามารถเรียกบ้านสไตล์ชินโน-โปรตุกีสได้หลายชื่อเช่น บ้านทรงโคโรเนียลสไตล์ หรือ สไตล์อาณานิคม
ที่อยู่ : เลขที่ 98 ถนนกระบี่ ตำบลตลาดเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต
GPS : 7.885844959, 98.38413603
เบอร์ติดต่อ : 076 211 081, 076 211 167
เวลาทำการ : ทุกวันเวลา 11.30น. – 14.00 น.
เข้ามายังตัวเมืองภูเก็ตด้วย ถนนสายเทพกระษัตรี 402 ผ่านแยกถนนดีบุกให้ขับตรงมาจนถึงแยก ถนนถลาง เลี้ยวขวา สังเกตุเห็นตึกเก่าโบราณตั้งอยู่สองข้างถนน
