"กาด”เป็นภาษาพื้นเมืองของทางเหนือ ที่เป็นอันรู้กันดีว่าหมายถึง “ตลาด” ซึ่งตลาดนั้นก็มีความผูกพันกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนและชุมชน พื้นที่ใดที่เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยมีผู้คนอยู่มากก็มักจะมีกาดเกิดขึ้นเสมอๆ และเมื่อเราได้ขึ้นไปแอ่วที่เมืองลำปางทั้งที นอกจากชื่อเสียงเรื่องเมืองแห่งรถม้า วัดวาอารามที่สวยงามแปลกตาด้วยศิลปะแบบพม่า และกาดกองต้า ถนนคนเดินแห่งเมืองลำปางแล้ว ยังมีถนนอีกสายหนึ่งที่น่าสนใจ จัดได้ว่าเป็น “ถนนสายวัฒนธรรม” อีกสายหนึ่งของเมืองลำปางที่เราจะได้สัมผัสและเรียนรู้วิถีชุมชนของคนลำปางได้อย่างใกล้ชิด

“ถนนสายวัฒนธรรม”ตั้งอยู่บน “ถนนวังเหนือ” ซึ่งเดิมที่ถนนสายนี้เป็นแนวกำแพงเมืองเดิมจึงมีผู้คนอาศัยอยู่เต็มตลอดสอง ข้างทางมาตั้งแต่โบราณ และเป็นถนนที่มีความสวยงามเก่าแก่มากอีกสายหนึ่ง สังเกตุได้จากโบราณสถานที่สำคัญอย่าง “กู่เจ้าย่าสุตา” สันนิษฐาน ว่ากู่เจ้าย่าสุตาเคยเป็นซุ้มประตูโขงของวัดกากแก้วในอดีต เป็นสถาปัตยกรรมล้านนาที่มีลวดลายปูนปั้นเทวดาอยู่ทั้ง 4 มุม ซึ่งทางกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานเมื่อปี พ.ศ.2523 ด้วย นอกจากนี้ยังมี “วัดประตูป่อง” วัดเก่าแก่บนถนนวังเหนือที่มีสถาปัตยกรรมสวยงามแบบล้านนาและยังมีแนวกำแพง เมืองเดิมหลงเหลืออยู่ให้เห็นด้วย ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องแปลกเลยที่ถนนสายนี้จะมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์มาก

นอกจากการเดินเล่นชมโบราณสถาน บ้านไม้เรือนโบราณอายุร่วมร้อยปีที่ตั้งอยู่บนถนนสายนี้แล้ว บนถนนสายนี้ยังมีกิจกรรมดีๆ จัดขึ้นเป็นประจำทุกสัปดาห์ ในช่วงเย็นวันศุกร์จะมีถนนคนเดินสายสั้นๆ จัดขึ้นในชื่อว่า  “กาดมั่วคัวแลง” ตลาดที่ชาวบ้านในพื้นที่จะนำสินค้าพื้นเมืองออกมาวางขาย ทั้งเสื้อผ้าพื้นเมือง ของเล่นโบราณ ขนมและอาหารการกินต่างๆ รวมถึงข้าวสารก็ยังมีมาวางขายให้ได้เห็น บรรดาพ่อค้าแม่ค้าส่วนหนึ่งที่ออกร้านอยู่นั้น ก็เป็นชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในระแวกเมืองเก่าแห่งนี้ บางคนไม่ได้ยึดอาชีพพ่อค้าแม่ค้าเป็นอาชีพหลักด้วยซ้ำ แต่เป็นบรรดาพ่ออุ๊ยแม่อุ๊ยที่ทำขนมเล็กๆ น้อยๆ ออกมาตั้งโต๊ะขายบริเวณหน้าบ้าน ภาพคนในท้องถิ่นยิ้มแย้มแจ่มใส ทักทายกันไปมาจึงเป็นภาพที่แตกต่างจากตลาดอื่น นอกจากนี้ยังมีบริเวณหน้ากู่เจ้าย่าสุตายัง มีกิจกรรมทางวัฒนธรรมเล็กๆ น้อยๆ ที่ชาวบ้านต่างร่วมแรงร่วมใจกันจัดขึ้น เช่น การรวมกันทำบุญทอดผ้าป่า การแสดงดนตรีพื้นเมือง หรือการกิจกรรมเข้าจังหวะน่ารักๆ อย่างรำวง จัดว่าเป็นลานกิจกรรมสำหรับผู้หลักผู้ใหญ่ในชุมชนได้ออกมาพบปะสังสรรค์แก้ เหงาได้เป็นอย่างดี ดังนั้นเมื่อเราได้เห็นภาพน่ารักๆ เหล่านี้แล้วก็อดอมยิ้มไม่ได้ และสำหรับเช้าวันอาทิตย์ บนถนนเวียงเหนือแห่งนี้ยังมี “กาดมั่วคัวงาย” สำหรับตลาดนี้จะแตกต่างจากตลาดในเย็นวันศุกร์ตรงที่ ข้าวของที่นำมาขายส่วนใหญ่จะเป็นกับข้าวกับปลา ผัก ผลไม้ รวมถึงขนมพื้นเมือง เสียเป็นส่วนใหญ่ ที่สำคัญในช่วงเช้าตรู่เราจะได้เห็นชาวบ้านออกมาทำบุญตักบาตรกันแต่เช้าที่ บริเวณนี้ รวมทั้งเดินจับจ่ายเลือกซื้อข้าวของกันมากมาย ถึงแม้ถนนสายนี้จะไม่ได้โด่งดัง และมีผู้คนคึกคักอย่างเช่นกาดกองต้า แต่ก็มีเสน่ห์เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวไม่เหมือนใคร

ถ้าหากใครได้มีโอกาสขึ้นไปเที่ยวทางเหนือ อย่าปล่อยให้เมืองลำปางเป็นเพียงแค่เมืองผ่านเท่านั้น เพราะที่เมืองเขลางค์นครแห่ง นี้ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอยู่อีกมากมาย รวมทั้งยังคงไว้ซึ่งวัฒนธรรมอันงดงาม วิถีชีวิตอันเรียบง่ายที่เราสามารถเข้าไปสัมผัสได้ด้วยตัวเอง บางทีลำปางอาจจะเป็นอีกหนึ่งเมืองปลายทางที่แสนประทับใจสำหรับทริปต่อไปของคุณ

- กาดมั่วคัวแลง จัดขึ้นทุกวันศุกร์ เวลาประมาณ 16.00-21.00 น.

- กาดมั่วคัวงาย จัดขึ้นทุกวันอาทิตย์ เฉพาะช่วงเช้าตรู่ ตั้งแต่เวลา 7.00 น.

- นอกจากวันศุกร์ และวันอาทิตย์ ที่มีการจัดกิจกรรมบนถนนวังเหนือแล้ว เรายังสามารถนั่งรถม้าเที่ยวชมรอบเมืองเก่าได้ด้วย

- บนถนนสายนี้มีของขายค่อนข้างบางตา เนื่องจากถนนสายนี้เกิดจากการร่วมแรงร่วมใจของคนในชุมชนที่ต้องการอนุรักษ์ วัฒนธรรมท้องถิ่นไว้ พ่อค้าแม่ค้าส่วนใหญ่ก็เป็นคนในชุมชน สินค้าต่างๆ อาจจะไม่มีมากมายเหมือนอย่างตลาดหรือถนนคนเดินสายอื่นๆ

- สำหรับใครที่มาในช่วงฤดูฝน อาจมีร้านค้าบางตามาก

ที่อยู่ : ถนนวังเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง

GPS : 18.296850, 99.508100

เวลาทำการ : กาดมั่วคัวแลง เย็นวันศุกร์ เวลา 16.00 – 21.00 น. กาดมั่วคัวงาย เช้าวันอาทิตย์ เริ่มประมาณ 7.00 น.

ช่วงเวลาแนะนำ : เย็นวันศุกร์เวลาประมาณ 17.30 น.ไปเป็นต้นไป และเช้าวันอาทิตย์เวลา 7.00 น.

ไฮไลท์ : กิจกรรมทางวัฒนธรรม และการตักบาตรข้าวนึ่งบนถนนสายวัฒนธรรม

กิจกรรม : เย็นวันศุกร์เดินซื้อของพื้นเมือง และทำบุญตักบาตรเช้าวันอาทิตย์พร้อมชมวิถีชีวิตชาวบ้าน ชิมอาหารพื้นเมือง

จากถนนไฮเวย์ (ลำปาง-งาว) มุ่งหน้าทางไปจังหวัดเชียงราย เลยแยกสนามบินไปก่อน เมื่อขับรถมาถึงสี่แยกถนนเขลางค์นคร ให้เลี้ยวซ้ายเข้าถนนเขลางค์นคร จนข้ามสะพานเขลางค์แล้ว ให้ขับไปอีกประมาณ 500 เมตร ถนนวังเหนือ (ถนนสายวัฒนธรรม) จะอยู่ทางด้านซ้ายมือ กาดมั่วคัวงาย และกาดมั่วคัวแลงจะจัดขึ้นบนถนนสายนี้